Biblioteka muzealna

znajduje się w oficynie dworskiej należącej do Zespołu Pałacowo-Parkowego, usytuowana jest na piętrze budynku.

Zbiór biblioteczny jest systematycznie powiększany i uzupełniany o książki i czasopisma o szerokim zakresie tematycznym. Źródłem ich nabywania są zakupy księgarskie, aukcyjne, antykwaryczne, dary od osób prywatnych i instytucji. Publikacje gromadzone są przede wszystkim pod kątem przydatności do prowadzenia badań naukowych i celów wystawienniczych Muzeum. 

Głównym obszarem zainteresowania jest literatura polska XIX i XX w. ze szczególnym uwzględnieniem epoki romantyzmu, publikacje na temat życia i twórczości Zygmunta Krasińskiego oraz dotyczące rodu Krasińskich i jego wybitnych przedstawicieli.Obok książek z zakresu historii, historii (ze szczególnym uwzględnieniem epoki napoleońskiej), literatury, muzealnictwa, historii sztuki, architektury w zbiorach znajdują się też pamiętniki, biografie, słowniki, encyklopedie – współczesne oraz wydane przed 1945 r. W skład zbioru wchodzi ponadto dokumentacja prasowa zawierająca materiały dotyczące Opinogóry i okolic. Jest także wydzielony księgozbiór regionalny. 

W bibliotece przechowywane są książki Z. Krasińskiego wydane za życia pisarza, m.in. Przedświt (Paryż 1843), Resurrecturis (Paryż 1852), Irydion (1851).

Od maja 2009 r., zgodnie z umową depozytową, biblioteka weszła w posiadanie zbiorów archiwalno-bibliotecznych Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Dom Polonii w Pułtusku (były Ośrodek Dokumentacji Wychodźstwa Polskiego przy Domu Polonii w Pułtusku).

Zgromadzone są w nim dokumenty dotyczące życia codziennego, osiągnięć kulturalnych i intelektualnych Polaków na emigracji. Są to książki i archiwalia organizacji polonijnych, związków kulturalnych, sportowych, wyznaniowych, spuścizny osób prywatnych, archiwa rodzinne, a także książki, czasopisma, fotografie, mikrofilmy, płytoteka.

Zasób biblioteczny liczy ponad 10 tys. woluminów, płytoteka obejmuje 260 pozycji, zbiory archiwalne – 3085 j.a. Wśród nich na szczególna uwagę zasługuje dar Stanleya Naja, zawierający m.in. dane o Polskich Towarzystwach w Ameryce Południowej, organizacjach kościelnych i prasę polonijną z lat 1899-1988. Nieocenioną wartość dokumentalną mają wykazy Centrów Rekrutacyjnych do Armii gen. Hallera (1917-1918). Do poznania życia wewnętrznego Polonii amerykańskiej przydatne są zbiory czasopism, w tym takich tytułów, jak: „Naród Polski” (1917-1959) i „Ameryka Echo” (1914-1969).

W 2016 r. Muzeum Romantyzmu pozyskało dotację celową z przeznaczeniem na realizację projektu „Zabezpieczenia i upowszechnianie zbiorów przechowywanych w Muzeum Romantyzmu w Opinogórze”.

W pierwszej kolejności, ze względu na wartość merytoryczną oraz historyczną konserwacji, opracowaniu a następnie popularyzacji oraz udostępnianiu zostały poddane akta ochotników do Armii Polskiej we Francji, dowodzonej przez gen. Józefa Hallera, tzw. Błękitnej Armii. Zbiór liczy 2550 j. a, mierzących ok. 5,5 mb akt, są to oryginały kart powołań, księgi z wykazami ochotników, teczki osobowe ochotników wstępujących do Armii Polskiej we Francji a także księgi rekrutacyjne oraz księgi finansowe.

Przed przystąpieniem do realizacji projektu Muzeum podjęło współpracę z Archiwum Akt Nowych w Warszawie w zakresie realizacji w/w projektu.Zawarta współpraca zwiększała skuteczność i efektywność rozwiązań dotyczących zachowania, zabezpieczenia i popularyzacji polskiego dziedzictwa kulturowego ale przede wszystkim miała na celu wirtualne scalenie rozproszonych Akt Hallerczyków, które stanowią część zespołu akt Komitetu Narodowego Polskiego przechowywanego w AAN. Archiwalia z zasobu AAN obejmują protokoły posiedzeń Komitetu Narodowego, akta Sekretariatu oraz poszczególnych wydziałów, brak w nich jednak dokumentów dotyczących ochotników i akt ośrodków rekrutacyjnych, których część przechowywana jest w Muzeum Romantyzmu w Opinogórze.

Zdigitalizowane dokumenty zostały przekazane do Narodowego Archiwum Cyfrowego w Warszawie w celu archiwizacji w Centralnym Repozytorium Cyfrowym oraz upublicznione na stronie internetowej http://szukajwarchiwach.pl/365#tabZasoby

W latach 2018-2019 realizowany był drugi już etap wspólnego projektu Muzeum Romantyzmu w Opinogórze i Archiwum Akt Nowych w Warszawie, polegający na opracowaniu, zewidencjonowaniu i digitalizacji poloników archiwalnych, przechowywanych w Muzeum Romantyzmu.

Dzięki finansowemu wsparciu ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach Programu „Kultura Cyfrowa” oraz ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego Departament Kultury, Promocji i Turystyki, Muzeum, przystąpiło do realizacji 2-letniego zadania pn.: „Archiwum polonijne Muzeum Romantyzmu w Opinogórze. Opracowanie, digitalizacja i udostępnienie  zasobu”.

 Współpraca AAN z Muzeum, trwająca od 2016 r., gwarantowała prawidłowy przebieg zaplanowanych prac przy opracowaniu, ewidencjonowaniu i konserwacji oraz digitalizacji akt. Działania te nadzorowane były przez pracowników AAN, zaś wykonane kopie cyfrowe zostały przykazane do Narodowego Archiwum Cyfrowego w celu archiwizacji w Centralnym Repozytorium  Cyfrowym.

Akta, poddane pracom archiwalnym i zabezpieczającym, stanowią cenne źródło wiedzy na temat życia i działalności Polonii, przede wszystkim w obu Amerykach, m.in. w Stanach Zjednoczonych, Argentynie, Brazylii i Kubie. Wśród nich znalazły się archiwalia organizacji społecznych oraz kombatanckich, które na tle zasobu polskich archiwów stanowią jedno z ważniejszych źródeł do badań nad diasporą polską w świecie. Niektóre z zespołów należą do unikatowych, jak Zbiór Akt Organizacji Polskich w Ameryce Południowej, w którym znalazły się akta najstarszej organizacji polonijnej obszaru latynoamerykańskiego – Towarzystwa Polskiego w Argentynie, powstałego 22 stycznia 1890 roku, w rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego, decyzją dawnych powstańców. Równie interesujące są akta Towarzystwa Wolna Polska w Buenos Aires, powstałego w 1919 roku.  Polonika te są tym cenniejsze, że nie są to tylko akta luźne, ale m.in. księgi zawierające protokoły posiedzeń ich władz naczelnych. Nie mniej godne uwagi są dokumenty instytucji polonijnych działających w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, w tym najważniejszych, jak Wydział Narodowy Polski i Związek Narodowy Polski.

Cyfrowe kopie akt dostępne są na stronie , po zakończonej procedurze pełnego upublicznienia zdigitalizowanych archiwaliów za pośrednictwem NAC, będą dostępne również na  portalu www.szukajwarchiwach.pl.

Nową inicjatywą Biblioteki jest tworzenie Biblioteki Poezji Polskiej.

Gromadzone są w niej książki poetów tworzących w lokalnych społecznościach. W przyszłości organizowane będą wieczory poetyckie i spotkania autorskie promujące poezję mniej znanych twórców. 

Ze zbiorów biblioteki mogą korzystać wszyscy zainteresowani – wyłącznie na miejscu.

Zainteresowanych przekazaniem swoich publikacji prosimy o kontakt korespondencyjny, telefoniczny lub mailowy (agnieszka.wichowska@muzeumromantyzmu.pl).