Akta z zasobu Muzeum Romantyzmu w Opinogórze na Krajowej Liście UNESCO.

W wyniku prac Polskiego Komitetu Programu UNESCO „Pamięć Świata”, w skład którego wchodzą przedstawiciele największych polskich bibliotek, archiwów oraz środowisk naukowych, podjęto decyzje o zamieszczeniu na Krajowej Liście Programu Akt Wydziału Narodowego Polskiego z zasobu Muzeum Romantyzmu w Opinogórze. 

Uroczyste wręczenie certyfikatów wpisu nowych obiektów na Polską Listę Krajową Programu UNESCO z udziałem m.in. wicepremiera Piotra Glińskiego, odbyło się 28 września 2018 r. w Pałacu Belwederskim w Warszawie. Wydarzeniu wręczenia certyfikatów towarzyszyła wystawa zatytułowana „Dokumenty Niepodległej”, której organizatorem jest Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, prezentowała obiekty dziedzictwa dokumentacyjnego, które ze względu na ich znaczenie dla odzyskania przez Polskę niepodległości zostały wpisane na Polską Listę Krajową w ramach III edycji programu UNESCO „Pamięć Świata”.

Wśród eksponatów znalazły się dokumenty, autografy wybitnych dzieł literackich (Przedwiośnie S. Żeromskiego, Trylogia H. Sienkiewicza), plakaty, monety oraz materiały filmowe( film Polonia Restituta), które obrazują walkę Polaków o odrodzenie wolnej Ojczyzny, obronę jej granic i pracę dla odbudowania własnego, suwerennego państwa.

Wyróżnione Akta Wydziału Narodowego Polskiego z opinogórskiego archiwum, dokumentują szczególną rolę działań na rzecz odzyskania niepodległości jaka przypadła organizacjom i środowiskom Polonii amerykańskiej. Podstawowy zasób znajduje się w Muzeum Polskim w Ameryce z siedzibą w Chicago, natomiast część akt wytworzonych przez Centra Rekrutacyjne przechowywana jest w Muzeum Romantyzmu w Opinogórze. W aktach Wydziału można znaleźć m.in. korespondencję Komisji Wojskowej, księgi rekrutacyjne, ankiety polskich ochotników wstępujących do tworzonej we Francji Armii Polskiej tzw. Błękitnej Armii, walczącej następnie na ziemiach polskich pod dowództwem gen. Józefa Hallera. W dokumentach reprezentowany jest cały przekrój socjalny polskiej emigracji w USA, od robotników i rzemieślników po aktorów i lekarzy – patriotów, gotowych z własnej woli walczyć o niepodległość Polski. Program Pamięć Świata został zainicjowany przez Organizację Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) w 1992 r. Był odpowiedzią społeczności międzynarodowej na dotkliwe straty, jakim dziedzictwo dokumentacyjne uległo w XX wieku oraz na wyzwania i zagrożenia, które przyniósł ze sobą rozwój technologii informacyjnych. Celem programu jest utrwalanie wielowiekowego dziedzictwa dokumentacyjnego ludzkości, nie tylko poprzez podejmowanie działań na rzecz jego ochrony, ale też upowszechnianie wiedzy o nim i jak najszersze udostępnianie społeczeństwu.Uruchomienie Polskiej Listy Krajowej nastąpiło w 2014 roku. Zamieszczono na niej do tej pory 22 wyjątkowe obiekty, pieczołowicie przechowywane w polskich archiwach, bibliotekach i muzeach. Znalazły w nich odzwierciedlenie wydarzenia o doniosłym znaczeniu dla dziejów, kultury i tożsamości naszego narodu. Trzecia edycja z 2018 roku wzbogaciła Polską Krajowa Listę o 21 nowych obiektów, w większości związanych bezpośrednio z jubileuszem 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, które ukazują całe spektrum tamtych wydarzeń i stanowią unikatowe pomniki polskiego dziedzictwa dokumentacyjnego przechowywanego w instytucjach w kraju i za granicą. 

Tegoroczne uroczystości, które odbyły się między 28 a 30 września 2018 r., zostały objęte patronatem narodowym Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości 1918-2018.